Searched for

Ehrlich ve Simon ‘un Bahsi Ne Anlatmaya Çalışır?

Sustainability
Reading Time: 2 minutes

Ehrlich-Simon bahsi nedir? Ekonomi ve çevre konusunda neyi anlatmaya çalışır? 1980 yılında bilim tarihinin en ünlü bahislerinden biri gerçekleşir. Bir biyolog olan Paul Ehrlich, hızla artan nüfusun kaynakları daha da azaltacağını öngörür. Bir ekonomist olan Julian Simon, insanlığın asla kaynakları tükenmeyeceğini düşündü, çünkü daha yüksek fiyatlar yeni rezerv arayışını ve kaynakların kullanımını ekonomikleştirme yollarını teşvik edeceğini düşündü. Ehrlich, Simon’a beş metadan oluşan bir sepetin (bakır, krom, nikel, kalay ve tungsten) fiyatının, artan kıtlıktan dolayı on yılda gerçek anlamda artacağını söyledi.

29 Eylül 1980, beş metadan her birinin 200 dolarını aldılar (toplam 1.000 dolarlık bahis). Bu kaynakların fiyatları önümüzdeki 10 yıl içinde enflasyondan daha hızlı yükselirse, Simon Ehrlich’e enflasyona göre ayarlanmış fiyatlar ile 1.000 dolar arasındaki farkı ödeyecekti. Gerçek fiyatlar düşerse, Ehrlich Simon’a farkı ödeyecekti. Bu süre zarfında küresel nüfus 846 milyon arttı (%19’luk bir artış). Ayrıca bu süre zarfında kişi başına gelir 753 dolar arttı (% 15, 2005 dolarında enflasyona göre). Ancak bu 10 yılda, malların enflasyona göre ayarlanmış fiyatları 1.000 $’dan 423.93 $’a düştü. Ehrlich bahsi kaybetti ve Simon’a 576.07 dolarlık karşılığında bir çek gönderdi.

Ehrlich-Simon bahsi, dünyanın doğal kaynakların “tükenip tükenmediği” sorusuna dayanıyordu, ancak 10 yıllık bir aralığın bize uzun vadeli hammadde kıtlığı hakkında çok fazla şey anlatması mümkün değil. Arz ve talep, bize bunun nedenini anlatır. Bakır veya krom gibi emtialar genellikle esnek olmayan (dik) kısa dönemli talep ve arz eğrilerine sahiptir, çünkü bu kaynaklar için çok az ikame vardır.

Uzun vadede bakır veya kromun fiyatına ne olur ve bir müddet sonra tükenir mi?

Bakırın fiyatı yükseldikçe, üreticiler çıkarılmasını daha ucuz hale getirmek için yeni teknolojilere yatırım yapacaklar. Tüketiciler ise bakırdan diğer hammaddelere ikame edeceklerdir. Her ikisi de fiyatları düşürüyor.

Bakır fiyatı düşmeye başladıkça, firmalar maden çıkarım yatırımlarını azalttı ve tüketiciler daha fazla bakır talep eder. Bu fiyatları tekrar yukarı çekiyor. Böylece, hammaddeler için piyasa fiyatlarının varlığı nüfus ve refah artışlarına rağmen ‘kaynakların tükenmemesini‘ sağlar. Bilinen rezervlerin üretime oranı fazla düşmemektedir.

Bu hikayenin kaynağı The Economy‘dir.

Wuhan Tedarik Zinciri Teknolojiye Nasıl Zarar Verecek?

Technology
Reading Time: 2 minutes

Çin’in Hubei bölgesi başkenti Wuhan, koronavirüs salgını ile adını çokça duyurmaya başladı. Şu anda, yoldan geçen birisine Wuhan desek ilk aklına gelecek konu eminim koronavirüs salgını olacaktır. Peki, eskiden otomotiv üretim merkezi olan Wuhan şehrinin özelliği nedir ve Wuhan teknoloji için ne önem arz ediyor? Bu yazımda, Wuhan’ın teknoloji açısından önemine ve tedarik zincirindeki aksamanın teknolojiye nasıl zarar verebileceğinden bahsedeceğim.

Wuhan, Çin’in değerli ürün ve hizmetlerin üretimini artırmayı amaçlayan hükümet destekli bir plan olan “Made in China 2025” kapsamında önemli bir rol oynamaktadır. Bu girişim kapsamında Wuhan, özellikle yarı iletkenler, LCD ekran üreten teknoloji ve elektronik şirketleri için bir merkez haline geldi. Milken Enstitüsü‘ne göre Wuhan, 2019’da Fortune 500 şirketinin 230’undan yatırım çeken ve 1.656 yüksek teknoloji işletmesine ev sahipliği yapan Çin’in en iyi dokuzuncu şehri oldu.

Wuhan’daki Teknoloji Tedarik Şirketleri

Örneğin büyük bir yarı iletken şirketi olan Tsinghua Unigroup, Mart 2016’da Wuhan’daki Çin’in en gelişmiş çip üretim tesislerinden birinin yapımını duyurdu ve bilgisayarlarda, akıllı telefonlarda kullanılmak üzere 3D NAND flash disk seri üretimini başlattı. Wuhan ayrıca, Foxconn‘dan (Apple için büyük bir elektronik tedarikçi) ziyade diğer iki büyük Çin yarı iletken üreticisi Wuhan Xinxin Yarı İletken Üretimi ve Yangtze Bellek Teknolojileri’ne ait üretim tesislerine ev sahipliği yapıyor. Wuhan’da önemli operasyonları olan diğer şirketler arasında Güney Kore’nin Samsung‘u, Tayvan’ın TSMC‘si (dünyanın en büyük anlaşmalı çip üreticisi) ve yerel teknoloji şirketleri Lenovo ve Xiaomi bulunuyor.

Xiaomi, ikinci merkezini Wuhan’da Aralık 2019’da koronavirüs krizinin başlamasıyla açtı. Akıllı telefon üreticisi, teknoloji şirketlerini çekmeyi amaçlayan 1.8 milyar dolarlık bir yatırımın bir parçası olarak 2017 yılında Wuhan il hükümeti tarafından şehre getirildi. Xiaomi’nin Wuhan’da yapay zeka, şeylerin interneti, büyük veri ve yazılım araştırmalarına odaklanan bir Ar-Ge merkezi var. Merkez, Wuhan’ın Optik Vadisi olarak da bilinen diğer birkaç ileri teknoloji girişiminde bulunduğu Yüksek Teknoloji Geliştirme Bölgesi‘nde yer alıyor.

Salgından önce, Çin 2018’de neredeyse sıfır olan payını 2020 sonuna kadar dünya bellek yongası üretiminin yaklaşık %5‘ini sağlamayı umutluyordu. Lenovo, Oppo ve Xiaomi gibi daha küçük akıllı telefon üreticileri, salgının bir sonucu olarak önemli operasyonel sorunlar ve planlama zorluklarıyla karşı karşıya kalacaklarına işaret ediyor.

Salgın ve işçi kıtlığından üretimin askıya alınması, Wuhan’ın ve Çin’in 2018’den beri sektörde yaşadığı önemli büyümeyi muhtemelen yavaşlatacak. Bu nedenle küresel teknoloji sektörü, Wuhan’daki üretim durmalarını yakından izliyor.

Teknoloji, Küreselleşmeyi Öldürüyor mu?

Temiz Kalkınma Mekanizması (CDM) Nedir? Ne işe yarar?

Sustainability
Reading Time: 2 minutes

İklim değişikliği ile adı çokça geçen Temiz Kalkınma Mekanizması (CDM Clean Development Mechanism) nedir? Kyoto Protokolü’nün 12. maddesinde tanımlanan Temiz Kalkınma Mekanizması (Clean Development Mechanism), Kyoto Protokolü (Ek B Tarafları) kapsamında emisyon azaltma veya emisyon sınırlama taahhüdü bulunan bir ülkenin gelişmekte olan ülkelerde emisyon azaltma projesi uygulamasını sağlar. Bu tür projeler, her biri bir ton CO2’ye eşdeğer olan satılabilir Sertifikalandırılmış Emisyon Azaltma (CER) kredileri kazanabilir ve bu da Kyoto hedeflerini karşılamaya sayılabilir.

Nasıl yani, daha az CO2 üreten para mı kazanacak?

Kyoto Protokolü’ne göre, her gelişmiş ülkenin yani Annex I Tarafaları’nın bir karbon dioksit salınım azaltma hedefi vardır. Örneğin, Almanya 2030 yılına kadar karbon salınım derecesini 1990’lara göre %55 azaltması gerekiyor. Bir Temiz Kalkınma Mekanizma (CDM) projesi, örneğin, güneş panelleri kullanma veya daha enerji tasarruflu kazanların kurulumunu yapan kırsal bir elektrifikasyon projesini içerebilir.

Temiz Kalkınma Mekanizması, sürdürülebilir kalkınma ve emisyon azaltımlarını teşvik ederken, sanayileşmiş ülkelere emisyon azaltma veya hedeflere ulaşma konusunda esneklik kazandırıyor. Diyelim ki Almanya 2030 hedefine ulaşamayacağını düşünüyor, o zaman Annex (ek) B ülkelerinden birinde mesela Çin’de proje yapıp CER kredisi kazanabilir. Ya da kendi ülkesinde karbon salınımı azaltımının maliyeti oldukça yüksekse, bu hedefine tamamen Annex B ülkelerinde mesela Çin’de gerçekleştirdiği projelerle ulaşabilir. Şu anda Çin’e olan talep gibi bir politika haline gelebilir, hem de ülke o pazara girmiş olur.

Diyelim ki başka bir Annex I ülkesi mesela İtalya bu hedefe ulaşamayacağını düşünüyor, o zaman başka bir ülkeden para ile CER kredisi alarak çözüm bulabilir. Bu noktada belli bir pazar oluşmuş oluyor, hatta Londra Karbon Borsası (CTX) bunun ilk örneğidir. Protokol’ün asıl amacı yine kapitalist politikalar yüzünden sendelenmiş oluyor. Bu da ortaya güvenlik problemi çıkarmış oluyor.

Türkiye Kyoto Protokolü’nde mi? Ek B listesinde yer alıyor mu?

Türkiye aslen UNFCCC’nin Ek I ve Ek II’de listelenmiştir. Eklerdeki listeye itiraz ettiği için Sözleşmeyi onaylamayı reddetti. 1997 yılında, Ek I ve Ek II’nin Türkiye’yi kaldırmak üzere değiştirilmesine ilişkin bir teklif sunuldu. Bu teklif üzerinde fikir birliğine varılamamasına rağmen, uzlaşma sağlanmış ve 2002 yılında yürürlüğe giren bir değişiklik Türkiye’yi Ek II’den kaldırmıştır. Protokol kabul edildiğinde BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi tarafı olmayan Türkiye, Protokolün Ek-B listesine dahil edilmemiştir.

Kyoto Protokolü nedir?

Kyoto Protokolü, küresel ısınma ve iklim değişikliği konusunda mücadeleyi sağlamaya yönelik uluslararası tek çerçeve. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi içinde imzalanmıştır. Bu protokolü imzalayan ülkeler, karbon dioksit ve sera etkisine neden olan diğer beş gazın salımını azaltmaya veya bunu yapamıyorlarsa karbon ticareti yoluyla haklarını arttırmaya söz vermişlerdir. Protokol, ülkelerin atmosfere saldıkları karbon miktarını 1990 yılındaki düzeylere düşürmelerini gerekli kılmaktadır. 

Paris iklim Anlaşması’nın Modern Topraklarda İlk Başarısı

Türkiye’deki Online Müzeler

Art Technology
Reading Time: < 1 minute

Son zamanlarda popüler olan sanal turlar kapsamında Türkiye online müzeler hangileridir? Dünya çapında birçok müze, sergi ve etkinlik kaynaklarını dijital olarak insanlığa açarken yurtiçi ve yurtdışı medyada bu ilgi gördü. İlgi gördü derken paylaşım konusunda ilgi gördü, ziyaret sayısında emin değilim. Genelde denk geldiğim paylaşımlar ise yabancı müzelerdi. Sanırım Türkiye’deki online müzeler trend olmadığı için bu konuda çok fazla içerik paylaşılmamış.

Araştırma yaparken başka ülkelerdeki sanal – online – müzelere de bakma şansım oldu. Farkettim ki müzelerimizi dijitalleştirme konusunda fena değilmişiz. Aşağıda şehir ismine göre sıralı olarak ulaştığım sanal tur ile gezebileceğiniz müzeleri derleyeceğim. Ekleme yapmak isterseniz yorum ile veya kişisel olarak gönderebilirsiniz.

Şehre Göre Türkiye’deki Online Müzeler (müze – şehir)

Çocuklarınız İçin Eğitici 7 Uygulama

Education Technology
Reading Time: 2 minutes

Ebeveynlerin birbirini daha iyi tanıdığı karantina günlerinde bir diğer önemli önemli husus çocukları. Eğitime online olarak devam ediliyor ve mutlaka arta kalan zaman oluyor. Sorun ise bu arta kalan zamanın efektif bir şekilde değerlendirilebilmek.

Çocukların ise ilk yaptığı şey telefonlarına veya tabletlerine sarılmak. Bir gerçek var ki teknolojiyi düşman ilan edip onu yasaklayamayacağımız. Fakat, teknolojinin yararlarından faydalanıp durumu lehimize çevirmek en iyi seçenek olacaktır. Eğitici olarak adlandırılan bazı oyunlar, eğlendirirken küçük çocuklara onların düzeyinde İngilizce girdisi sağlayacaktır.

Cihazı vermeden önce ekran süre kısıtlaması koymak, telefonu alma konusundaki iletişimi güçlendirecektir. Bu onun ilgisini çekmiyor ise oynamaya beraber başlamak ilgisini çekmesini kolaylaştıracaktır. İşte bu süreyi değerlendirmek için 7 eğitici uygulama:

Endless Alphabet

3 yaş ve üstü (Bilgisayar, iOS, Android)

Animasyonlu canavarların çocuklarınıza temel ABC’den karmaşık cümlelere kadar öğrenmesini sağlayacak bir uygulama. Çocuğunuzun okumayı öğrenmesine yardımcı olmak için konuşan harflere ve iyi resimli tanımlara sahip bulmaca oyunları vardır. Endless Alphabet’in geliştiricisi Originator, çocukların sözcükleri öğrenmesine yardımcı olan Endless Reader ve İspanyolca kelime dağarcığını önemli ölçüde geliştirmesine yardımcı olan Endless Spanish gibi birçok oyun da sunuyor.

PBS Kids Games

4-8 Yaş (iOS, Android)

PBS Kids, birçok animasyon ve ilgili düzinelerce oyuna sahiptir. Çocuğunuz animasyonu sevmediyse, muhtemelen ilgili oyunuyla ilgilenecektir.

Stop Motion Studio

4 yaş ve üstü (iOS)

Stop-motion, sabır öğreten eğlenceli bir sanat uygulamasıdır. Bu animasyon uygulaması çocukların kendi küçük animasyonlu başyapıtlarını yaratmasına yardımcı olacaktır. Arayüz oldukça basittir, ancak ilk başta bir yetişkinin yardımını gerektirebilir.

Animal Jam

6-12 yaş (Bilgisayar, iOS, Android)

Animal Jam, orijinal olarak National Geographic Society ile işbirliği içinde oluşturulan çevrimiçi bir sanal dünyadır. Çocuklara oyunlar, maceralar, partiler ve sosyal unsurlarla zooloji ve ekoloji hakkında bilgi verir. 160 milyon kayıtlı kullanıcısıyla bulunmaktadır.

Prodigy

6-12 yaş (Bilgisayar, iOS, Android)

Bu matematik tabanlı oyun ücretsizdir. Çocuklar, ödül kazanmak için beceri geliştiren matematik sorularını cevaplayarak oyuna devam eder. İnteraktif bir yönü de var; arkadaşlarıyla oynayabilirler. Oyunda ilerleme kaydettikçe zorluk seviyeleri artar.

Metaverse

(iOS, Android)

Bu artırılmış gerçeklik uygulaması hem kullanıcılar için uygulama hem de öğretmenler veya ebeveynler için basit arayüzlü oyun geliştirme stüdyosu sunar. Kütüphanesinde tüm konularda oyunlar bulmak mümkündür ve her yaş grubu için elverişlidir.

Bazı Çocuk Podcast’lerini Deneyin

Çocuklarınızı eğlendirecek harika podcast’ler için Spotify ve diğer podcast yayın uygulamalarına göz atın. Podcast hayranı iseniz, Pocket Casts’ı yükleyebilirsiniz. Ayrı bir podcast uygulaması indirmenizi öneririm, yanlışlıkla duymalarını istemediğiniz yetişkinlere uygun içeriklere erişimleri olmaz.